تحلیل و کاربرد برخی نظرات فلسفی اپیکتتوس در مدیریت آموزشی

**این مطلب در دست تغییر و تکمیل است.

ابتدا با شخصیت این فیلسوق شهیر یونانی آشنا شویم.

اپیکتت یا اپیکتتوس (به یونانی: Επίκτητος، م۵۵-م۱۳۵) فیلسوف رواقی یونانی بود. اودر حدود سال ۵۵ میلادی در فریقیه به دنیا آمد. او که غلام زاده و خود تحت رقیت و بندگی بود توسط صاحب ستمگری ناقص‌العضو شده اما در هر حال نمونه یک روح آزاده نحیف و متکی به نفس بود و چون به یکی از درباریان نرون فروخته شد صاحبش به او اجازه داد که دروس رواقی کالیوس موسونیوس روفوس  را تعلیم بگیرد و نزد او بود که فن استخراج فلسفه‌ای جامع و عمومی را از تجارب شخصی فرا گرفت.

 

با مرگ رووس، اپیکتت که در خلال این احوال قانوناً آزادی هم یافته بود؛ در روم به تدریس فلسفه پرداخت. اما می‌سین که از آزادی زبان این برده قدیمی وحشت داشت از شهر اخراجش نمود. آنگاه به نیکوپولیس  رفت که در آنجا بین مستمعین فراوانش هادریان  امپراتور آینده هم بود. او نفوذ فوق العاده‌ای بر امپراتور دیگری یعنی مارک اورل  اعمال نمود.

از اپیکتتوس اثر نوشته‌ای در دست نیست و آنچه که از تعلیمات او باقی‌است نوشته شاگردش آریان  است.اپیکتت در حدود سال ۱۳۵ درگذشت. ما سعی میکنیم بخشهایی کوچک از آموزشهای ایشان را از کتاب "چگونه آزاد باشیم" بیان کرده و در مدیریت اموزشی تحلیل و کاربری آن را بررسی کنیم.

یادآوری این مطلب بسیار مهم است که ایشان به باور و توانایی ذهنی و درونی انسان بسیار معتقد بوده بحدی که می گوید یک انسان برده هم می تواند ازاد باشد یعنی در حین بردگی نیز طعم آزادی را بچشد و بر نیروهای درونی انسان تاکید فراوان دارد ومعتقد است با تسلط انسان بر خودش از تاثرات بیرونی مصون است. 

در انجام دادن هر کاری مقدمات و نتایج آن را بسنج و تنها پس از آن دست به عمل بزن. اگر این کار را نکنی، با شور و شوقی آغاز خواهی کرد که از سر فکر نکردن به پله های بعدی است. پس وقتی دشواری ها سر برآورند، تسلیم می شوی و به شرمساری گرفتار می آیی.(نقل از کتاب چگونه آزاد باشیم. نوشته اپیکتتوس ص 62)

مقدمات کار شامل نیازهای مالی و تجهیزاتی  را ابتدا باید مشخص کنی ومحل تامین  و خرید آنها را نیز باید معین و معلوم کنی. سختی ها، موانع اداری و تنگناهای مالی را باید مشخص کنی. از همه مهمتر باید ذهن خود را جهت انجام و پیگیرهیهای کسل کننده اداری، روبرو شدن با برخی خانواده های پر مدعای کم اطلاع آماده کنی باید شجاعت خطر کردن اما آگاهانه مالی  را در خود ایجاد کنی. مثلا در صورت لزوم ملک و خانه یا خودرو خود را بفروشی تا بتوانی مکان و تجهیزات لازم را تهیه کنی. احساسات خود را کنترل کنی . چون مدرسه غیر دولتی کار پر چالش اجرایی، علمی و تجاری است. از طرفی آینده و سرنوشت کودکان و فرزندان این سرزمین دست تو سپرده می شود. توانایی مدیریتی منبعث از توانایی علمی و ذهنی تو می باشد که می توانی از قبل ذهن و تن را ورزیده کنی.

وضع و نشان مردمان معمولی  آن است که هرگز  منشا یاری یا آسیب را نه در خود که در بیرون از خودشان می جویند اما مشخصه بارز فیلسوفان آن است که یاری و خسران را تنها در خود می جویند. (نقل از کتاب چگونه آزاد باشیم. نوشته اپیکتتوس ص ۸۲)
 با قبول نظر اپیکتتوس باید شکستهای آموزشی، جذب اندک دانش آموز، عدم موفقیت دانش آموزان در عرصه های علمی و عملی، مسابقات و ریزش دانش آموزان و هر نقص دیگری در مدرسه مان را خود به گردن بگیریم.باید بپذیریم این ضعف و ایرادها من و مجموعه ام بوده که ین حوادث و پیشا مدها رخداده است اگرمن فردی توانمد بودم این اتفاقات رخ نمی داد و اعمال نفوذ مدیریت دارات ذیربط و فشار والدین یا رقابت منفی همکاران رانمی پذیرفتم. اما واقعیت آن است که مدیریت آموزشی حتی مدارس و مراکز غیر دولتی تحت تاثیر قانونی وگریز ناپذیر ادارات ذیربط هستند و چندان معنای غیر دولتی در مورد آنها صدق نمی کند و خصیصه بارز آنها و وجه تمایزشان از دولتی ها دریافت شهریه از والدین است و الا از لحاظ نظارت و قانون تقریبا همان نظارت و روال مدیریت دولت بر آنها اعمال می شود و  به نظر می رسد این تاثیر پذیری از نهادها و ادارات ذیربط را گریز ناپذیر می کند سایر موارد از قبیل معلمان شهیر و محبوب و والدین ذی نفوذ بر سایر والدین و ادارات ذیربط و یا جدیدا والدین و کارکنان اینفلوئنسر  حتی برخی شرایط دیگر مانند شرایط اقلیمی و شهری و.. بر آنها و عملکردشان تاثیر گداشته و آنها را در شکستهای خود سهیم می دانند ولی دیدگاه اپیکتتوس این استدلا ها را نمی پذیرد چناچه  میگوید: به یاد داشته باش آنچه به تو آسیب می رساند نه افراد گستاخ و پرخاشگر ، که باور توست که آنها به تو آسیب می رسانند، پس هر زمان کسی تو را خشمگین کرد بدان که خشم تو از داوری تونشئت میگیرد پس بکوش تا اثر آن اختیار از کفت نبرد اگر درنگ کنی و به خودت زمان بدهی به آسانی خود را مهار خواهی کرد. (نقل از کتاب . چگونه آزاد باشیم. نوشته اپیکتتوس ص۶۲) ایشان به باور فرد اعتقادی راسخ و نفوذ ناپذیر دارد و معتقد است افراد گستاخ  هیچگاه نمی توانند  به تو آسیب بزنند اگر بر خودت مسلط باشی و خودت را مهار کنید هیچ مدیر مافوق گستاخ یا کارمندیا ولی یا دانش آموز نافرمان نمی تواند مدیریت تو را تحت تاثیر قرار دهد